Τι είναι
Τα πετρώματα είναι τα στερεά υλικά από τα οποία αποτελείται ο φλοιός της γης το ανώτερο δηλαδή στρώμα της λιθόσφαιρας.Είναι συγκεντρώσεις ή αποθέσεις υλικών σε στερεά μορφή και σχηματίζονται με διάφορες διαδικασίες είτε μέσα στο εσωτερικό της γης είτε πάνω στην επιφάνεια της. Μερικά εξ αυτών εμφανίζονται κατά συμπαγείς μάζες όπως ο γρανίτης ή ο ασβεστόλιθος. Άλλα είναι δυνατόν ν΄ αποτελούνται από μαλακότερα ή ασύνδετα υλικά όπως η άμμος, η άργιλος κλπ, ενώ κάποια άλλα είναι ρευστά, όπως το νερό και το πετρέλαιο.Τα πετρώματα που αποτελούνται από πολλά ορυκτά η κόκκους ορυκτών ονομάζονται πολύμεικτα,τέτοια είναι τα περισσότερα μαγματικά και μεταμορφωμένα πετρώματα.Ενώ τα πετρώματα που αποτελούνται από ένα μόνο ορυκτό ονομάζονται μονόμεικτα όπως ο χαλαζίτης ,το μάρμαρο ,οι ασβεστόλιθοι και οι ψαμμίτες.
Διάκριση σε κατηγορίες
Η διάκριση στους διάφορους τύπους πετρωμάτων γίνεται ανάλογα με τον τρόπο σχηματισμού τους, τα ορυκτά που περιέχουν και τον τρόπο με τον οποίο αυτά είναι ενωμένα.Υπάρχουν τρεις μεγάλες κατηγορίες πετρωμάτων:
Μαγματικά (πυριγενή) πετρώματα
Τα εκρηξιγενή, ή πυριγενή, ή μαγματογενή πετρώματα αποτελούν και το μεγαλύτερο μέρος των πετρωμάτων επί των οποίων και δημιουργήθηκαν τα ιζηματογενή. Αποτελούν μια από τις τρεις κύριες ομάδες των πετρωμάτων, που παρατηρούνται στους γεωλογικούς σχηματισμούς.Τα πετρώματα αυτά δημιουργήθηκαν από διάπυρο υλικό (μάγμα), που στερεοποιήθηκε στο εσωτερικό ή τελικά καλύφθηκε από άλλα πετρώματα του εξωτερικού φλοιού της Γης. Μερικά από αυτά τα μάγματα περιέχουν πολύ πυρίτιο, είναι πυκνόρρευστα όπως όταν λιώνει το γυαλί. Σε άλλες περιπτώσεις το μάγμα έχει διεισδύσει σε πτυχώσεις, σχισμές βράχων σε μεγάλο μήκος. Τα μάγματα αρχίζουν να προβάλλουν στην επιφάνεια της γης μετά πολύ καιρό από τη σκλήρυνση τους όταν πλέον η διάβρωση καταστρέψει τα υπερκείμενα πετρώματα από τα οποία καλύπτονται.Τα μάγματα καθώς ψύχονται απελευθερώνουν αέρια που περιέχουν. Εάν αυτή η ψύξη γίνει αργά τότε η ολοκλήρωσή της θ΄ απαιτήσει ίσως χιλιάδες χρόνια. Οι κρύσταλλοι των ορυκτών που σχηματίζονται σ΄ αυτή τη περίπτωση είναι κατά πολύ μεγαλύτεροι από εκείνους της ταχείας ψύξης και, επειδή είναι εμφανείς με γυμνό μάτι χαρακτηρίζονται ως φαινοκρύσταλλοι. Συνεπώς όλα τα υαλώδη εκρηξιγενή πετρώματα ή αυτά που περιέχουν πολύ μικρούς κρυστάλλους (κρυπτοκρυστάλλους) έχουν υποστεί στερεοποίηση πολύ κοντά στην επιφάνεια της Γης και τα πετρώματα ονομάζονται κρυπτοκρυσταλλικά.Μαγματικά πετρώματα σχηματίζονται λοιπόν στα ηφαίστεια ήσε περιοχές όπου λειωμένα υλικά ανέρχονται και ψύχονται μέσα στο φλοιό σταδιακά.
Τα πυριγενή πετρώματα χωρίζονται σε δυο κατηγορίες:
Τα πιο χαρακτηριστικά ηφαιστειακά πετρώματα είναι:ο βασάλτης,ο ρυόλιθος,ο ανδεσίτης ,ο οψιδιανός.
Ιζηματογενή πετρώματα
Τα πετρώματα είναι τα στερεά υλικά από τα οποία αποτελείται ο φλοιός της γης το ανώτερο δηλαδή στρώμα της λιθόσφαιρας.Είναι συγκεντρώσεις ή αποθέσεις υλικών σε στερεά μορφή και σχηματίζονται με διάφορες διαδικασίες είτε μέσα στο εσωτερικό της γης είτε πάνω στην επιφάνεια της. Μερικά εξ αυτών εμφανίζονται κατά συμπαγείς μάζες όπως ο γρανίτης ή ο ασβεστόλιθος. Άλλα είναι δυνατόν ν΄ αποτελούνται από μαλακότερα ή ασύνδετα υλικά όπως η άμμος, η άργιλος κλπ, ενώ κάποια άλλα είναι ρευστά, όπως το νερό και το πετρέλαιο.Τα πετρώματα που αποτελούνται από πολλά ορυκτά η κόκκους ορυκτών ονομάζονται πολύμεικτα,τέτοια είναι τα περισσότερα μαγματικά και μεταμορφωμένα πετρώματα.Ενώ τα πετρώματα που αποτελούνται από ένα μόνο ορυκτό ονομάζονται μονόμεικτα όπως ο χαλαζίτης ,το μάρμαρο ,οι ασβεστόλιθοι και οι ψαμμίτες.
Διάκριση σε κατηγορίες
Η διάκριση στους διάφορους τύπους πετρωμάτων γίνεται ανάλογα με τον τρόπο σχηματισμού τους, τα ορυκτά που περιέχουν και τον τρόπο με τον οποίο αυτά είναι ενωμένα.Υπάρχουν τρεις μεγάλες κατηγορίες πετρωμάτων:
- Μαγματικά (πυριγενή) πετρώματα
- Ιζηματογενή πετρώματα
- Μεταμορφωμένα πετρώματα
Μαγματικά (πυριγενή) πετρώματα
Τα εκρηξιγενή, ή πυριγενή, ή μαγματογενή πετρώματα αποτελούν και το μεγαλύτερο μέρος των πετρωμάτων επί των οποίων και δημιουργήθηκαν τα ιζηματογενή. Αποτελούν μια από τις τρεις κύριες ομάδες των πετρωμάτων, που παρατηρούνται στους γεωλογικούς σχηματισμούς.Τα πετρώματα αυτά δημιουργήθηκαν από διάπυρο υλικό (μάγμα), που στερεοποιήθηκε στο εσωτερικό ή τελικά καλύφθηκε από άλλα πετρώματα του εξωτερικού φλοιού της Γης. Μερικά από αυτά τα μάγματα περιέχουν πολύ πυρίτιο, είναι πυκνόρρευστα όπως όταν λιώνει το γυαλί. Σε άλλες περιπτώσεις το μάγμα έχει διεισδύσει σε πτυχώσεις, σχισμές βράχων σε μεγάλο μήκος. Τα μάγματα αρχίζουν να προβάλλουν στην επιφάνεια της γης μετά πολύ καιρό από τη σκλήρυνση τους όταν πλέον η διάβρωση καταστρέψει τα υπερκείμενα πετρώματα από τα οποία καλύπτονται.Τα μάγματα καθώς ψύχονται απελευθερώνουν αέρια που περιέχουν. Εάν αυτή η ψύξη γίνει αργά τότε η ολοκλήρωσή της θ΄ απαιτήσει ίσως χιλιάδες χρόνια. Οι κρύσταλλοι των ορυκτών που σχηματίζονται σ΄ αυτή τη περίπτωση είναι κατά πολύ μεγαλύτεροι από εκείνους της ταχείας ψύξης και, επειδή είναι εμφανείς με γυμνό μάτι χαρακτηρίζονται ως φαινοκρύσταλλοι. Συνεπώς όλα τα υαλώδη εκρηξιγενή πετρώματα ή αυτά που περιέχουν πολύ μικρούς κρυστάλλους (κρυπτοκρυστάλλους) έχουν υποστεί στερεοποίηση πολύ κοντά στην επιφάνεια της Γης και τα πετρώματα ονομάζονται κρυπτοκρυσταλλικά.Μαγματικά πετρώματα σχηματίζονται λοιπόν στα ηφαίστεια ήσε περιοχές όπου λειωμένα υλικά ανέρχονται και ψύχονται μέσα στο φλοιό σταδιακά.
 |
| Μαγματικό πέτρωμα |
Τα πυριγενή πετρώματα χωρίζονται σε δυο κατηγορίες:
- Πλουτώνια πετρώματα (πλουτωνίτες), που δημιουργούνται όταν το μάγμα ψύχεται στο εσωτερικό του φλοιού της Γης.
- Ηφαιστειακά πετρώματα (ηφαιστίτες), που δημιουργούνται όταν το μάγμα εκτινάσσεται από τα ηφαίστεια έξω από το φλοιό της Γης και ψύχεται πάνω στην επιφάνεια της.
 |
| Πλουτωνικό πέτρωμα:Γρανίτης |
 | ||
| Πλουτωνικό πέτρωμα:Γαύρoς |
Τα πιο χαρακτηριστικά ηφαιστειακά πετρώματα είναι:ο βασάλτης,ο ρυόλιθος,ο ανδεσίτης ,ο οψιδιανός.
 | ||
| Στήλες βασάλτη στο σπήλαιο του Fingal's Cave-Σκωτία |
Ιζηματογενή πετρώματα
Ιζηματογενή πετρώματα είναι εκείνα τα πετρώματα, τα οποία σχηματίζονται από απόθεση ή καταβύθιση υλικών που βρίσκονται σε αιώρηση ή διάλυση μέσα σε ένα ρευστό μέσο (νερό ή αέρας) και τη μετέπειτα συγκόλληση των υλικών που αποτέθηκαν. Χαρακτηρίζονται από τη στρώση των υλικών τους σε διαδοχικά επίπεδα και τα απολιθώματα, τα οποία βρίσκονται μόνο μέσα σε ιζήματα.
Διαδικασίες σχηματισμού ιζηματογενών πετρωμάτων
Για το σχηματισμό των ιζηματογενών πετρωμάτων λαμβάνουν χώρα οι εξής διεργασίες :
- Διάβρωση και αποσάθρωση, που είναι οι φυσικοχημικές και βιολογικές διεργασίες που υφίστανται τα προϋπάρχοντα πετρώματα με αποτέλεσμα την καταστροφή τους.
- Μεταφορά των υλικών που προέκυψαν από την αποσάθρωση, με τον άνεμο και το νερό των ποταμών και των θαλασσών.
- Απόθεση των υλικών που βρίσκοται σε αιώρηση ή διάλυση. Η απόθεση γίνεται σε διαδοχικά στρώματα.
 |
| Διεργασίες σχηματισμού ιζηματογενών πετρωμάτων |
- Τα κλαστικά που είναι ιζήματα που προκύπτουν από απόθεση υλικών αποσάθρωσης, που αιωρούνται στο νερό ή στον αέρα.
- Τα χημικά τα οποία σχηματίστηκαν από συγκέντρωση ορυκτών που αποτέθηκαν κατευθείαν από υδατικά διαλύματα με ανόργανες χημικές διεργασίες.
- Τα βιογενή όταν γίνεται συσσώρευση ή απόθεση ύλης προερχόμενης από ζωϊκούς ή φυτικούς οργανισμούς.
Κλαστικά ιζηματογενή:
Κροκαλοπαγή και λατυποπαγή,ψαμμίτης,πηλόλιθος,άργιλος,μάργα,φλύσχης,μολάσσα,λατερίτης και βωξίτης,τόφφοι.
 κροκαλοπαγές πέτρωμα   πηλόλιθος  άργιλος |
μάργα
λατερίτης
Χημικά και βιογενή ιζηματογενή:
Ασβεστόλιθος,τραβερτίνης,κρητίς(κιμωλία),δολομίτης,κερατόλιθοι,ορυκτοί άνθρακες(τύρφη,λυγνίτης,λιθάνθρακας,ανθρακίτης).
ασβεστόλιθος
τραβερτίνης
κρητίς(κιμωλία)
δολομίτης
κερατόλιθος
ορυκτός άνθρακας:λιγνίτης
ορυκτός άνθρακας:ανθρακίτης
Μεταμορφωμένα πετρώματα
Μεταμορφωμένα πετρώματα είναι εκείνα τα πετρώματα, τα οποία προκύπτουν από άλλα προϋπάρχοντα μετά από ιστολογικές, ορυκτολογικές και χημικές μεταβολές τις οποίες υφίστανται χωρίς όμως να περάσουν από το στάδιο της τήξης.
Οι παράγοντες μεταμόρφωσης είναι:
Κυριότερα μεταμορφωμένα πετρώματα:
φυλλίτης,μαρμαρυγιακός σχιστόλιθος,γνεύσιος, χαλαζίτης, αμφιβολίτης,σερπεντινίτης, εκλογίτης,ταλκικός σχιστόλιθος,γλαυκοφανιτικός σχιστόλιθος,κερατίτης,μάρμαρο, σμύριδα ,πρασινοσχιστόλιθος.
φυλλίτης
χαλαζίτης
αμφιβολιτικός σχιστόλιθος
μάρμαρο
σμυρίδα
Η σημασία αυτών των πετρωμάτων είναι μεγάλη και ιδιαίτερα σημαντική στην καθημερινότητα των ανθρώπων σε πολλους και διαφορετικούς τομείς όπως σε τεχνικά έργα,δομικά υλικά,στην κεραμοποιία,για διακόσμηση και άλλα.
Πηγές:
|
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου